Decyzję w sprawie utworzenia Muzeum w Wejherowie podjęto w 1967 r., ale o jego powołanie starano się już wcześniej. Pierwsze zamysły pojawiły się przed II wojną światową, powtarzano je w latach 40. XX w. W 1958 r., dwa lata po utworzeniu lokalnego oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, J. Rosner i E. Kamiński opracowali projekt Muzeum Historii i Literatury albo Książnicy Wydawnictw Kaszubsko-Pomorskich. Do realizacji projektu nie doszło, jednak poczyniono pierwsze kroki. Kolejnym była organizacja przez A. Patoka, E. Kamińskiego oraz członków Klubu Młodych Kaszubów wystawy literatury kaszubskiej, którą otwarto 28.08.1962 r. w siedzibie ZKP. Następnie 16.11.1964 r. udostępniono publiczności przygotowaną przez miejscowy oddział ZKP ekspozycję Prasa kaszubsko-pomorska. Równocześnie gromadzono zbiory regionalne w Powiatowej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Wejherowie, w której w 1963 r. dzięki działaniom A. Patoka, J. Kiedrowskiego, E. Kamińskiego i I. Kameckiej oficjalnie utworzono dział regionalny. Liczono, że z czasem będzie on stanowił podstawę przyszłego muzeum. Bezpośrednim impulsem do jego powstania był akt przekazania przez F. Majkowską swojej spuścizny do planowanego muzeum. Odpowiedzialnymi za wykonanie jej ostatniej woli byli: J. Trepczyk, M. Łukowicz oraz E. Kamiński. Wejherowski oddział ZKP poprosił władze miejskie o wskazanie siedziby dla nowej instytucji: mieściła się ona przy ul. Sienkiewicza 10. Powołano Społeczny Komitet Organizacyjny Muzeum Kaszubskiego. Placówkę wkrótce nazwano Muzeum Piśmiennictwa Kaszubsko-Pomorskiego, a w 1968 r. uzupełniono nazwę o odniesienie do muzyki. Muzeum rozpoczęło działalność 1.09.1968 r. pod kierownictwem P. Labudy.
Lokalizacja muzeum ulegała zmianie. Od 1972 r. instytucja mieściła się przy ul. Sobieskiego 239. Od 1995 r. jego główną siedzibą jest Pałac Przebendowskich i Keyserlingków położony w historycznym założeniu parkowym. Instytucja gromadzi i opracowuje zbiory, prowadzi działalność wystawienniczą, wydawniczą, edukacyjną, organizuje koncerty i inne wydarzenia kulturalne (→ Spotkania z muzyką Kaszub). Posiada sześć działów: najcenniejsze – Rękopisów i Starodruków oraz Literatury i Prasy (znajdujący się na ul. Wałowej), Muzyki, Sztuki i Pamiątek po Pisarzach, Fotografii i Dokumentów Życia Społecznego, a także Oświatowo-Audiowizualny. Dział Sztuki i Pamiątek po Pisarzach zajmuje się spuściznami po pisarzach i działaczach regionalnych – jego zakres został rozszerzony o sztukę głównie dlatego, że w owych spuściznach znajdowały się kolekcje artystyczne (np. F. Fenikowskiego). Muzeum posiada także zbiory etnograficzne. W 2011 r. w ramach Działu Literatury i Prasy powstała Pracownia opracowywania zbiorów prof. G. Labudy. Książnicę prof. G. Labudy otwarto 10.10.2020 r. Zbiory audiowizualne zaczęto budować w latach 70. na podstawie nagrań magnetofonowych, referatów, przemówień i innych wystąpień w ramach wydarzeń kulturalnych w regionie, np. nagrywano wystąpienia podczas spotkań we Wdzydzach. Muzeum posiada kopię filmu Kaszëbë (→ filmy o Kaszubach) oraz nagrania audycji radiowych i telewizyjnych poświęconych regionowi (np. „Rodnô Zemia”). Dział Muzyki zajmuje się zarówno dawną, jak i współczesną muzyką regionu – w jego zbiorach znajdują się: manuskrypty, druki, nagrania i instrumenty. Jedna z wystaw stałych dotyczy instrumentów muzycznych Kaszub. W kolekcji muzeum mieszczą się spuścizny m.in. A. Majkowskiego, F. Majkowskiej, F. Sędzickiego, F. Fenikowskiego, I. Trojanowskiej, J. Rompskiego, T. Bolduana (→ Bolduanowie). MPiMKP posiada także pierwodruki i następne wydania prac m.in. F. Ceynowy, H. Derdowskiego, L. Heykego, J. Karnowskiego oraz obszerną kolekcję czasopism kaszubskich. Instytucja ta stała się szczególnym miejscem pamięci (→ pamięć kaszubska) – zarówno o pisarzach, jak i działaczach regionalnych, ale także o regionalnym życiu społecznym, które przejawia się m.in. w piśmiennictwie i muzyce. Na szczególną uwagę zasługuje ciągłość kolekcjonerska muzeum. Częściowo zbiory muzeum wykraczają poza zakres wynikający z nazwy instytucji. MPiMKP posiada w kolekcji przedmioty związane także z Wejherowem czy Gdańskiem. Jego zbiory są istotne nie tylko z regionalnego, ale i ogólnopolskiego punktu widzenia.
Katarzyna Kulikowska
Bibliografia:
- Breza B., Specyfika Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie na tle innych muzeów pomorskich, [w:] Muzea Pomorskie. Twórcy, zbiory i funkcje kulturowe. VIII Konferencja Kaszubsko-Pomorska, Słupsk – Gdańsk 2005, s. 246–254
- Obracht-Prondzyński C., Kaszubskich pamiątek skarbnice. O muzeach na Kaszubach – ich dziejach, twórcach i funkcjach społecznych, Gdańsk 2008
Netografia:
