Czym jest kaszubopedia i skąd się wzięła?
W latach 2015-2020 Instytut Kaszubski realizował grant Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki pt. Gniazdo Gryfa. Słownik kaszubskich symboli, pamięci i tradycji kultury. Kierownikiem i pomysłodawcą projektu był prof. Cezary Obracht-Prondzyński.
Celem projektu było stworzenie kompendium wiedzy o kaszubskich symbolach, mitach, pamięci, świecie wyobrażonym, przekonaniach i stereotypach (jako ważnym atrybucie określania granic grupowych: co jest własne, co jest obce). Założono, że będzie ono również uwzględniało specyfikę procesów etnicznych, kulturowych i społecznych na (zmiennym) terenie zamieszkiwanym przez społeczność kaszubską. Przedmiotem była także tradycja, w tym „tradycja wynaleziona”, a więc złożony i wielopoziomowy zasób wartości i treści kulturowych, żywy, stale reinterpretowany, ulegający zmianom w czasie, ale jednocześnie z wieloma elementami trwałymi (takimi są np. cechy autostereotypu). Zasób, który stanowił i stanowi nadal fundament złożonej kaszubskiej tożsamości. Do tego dochodzi ważny proces instytucjonalizacji kultury oraz pluralizm ideowy i artystyczny, znajdujący wyraz w różnych formach twórczości.
W ramach projektu przyjęto perspektywę historyczną, ale jednocześnie położono nacisk na takie przekształcenia kultury kaszubskiej, które zapewniają jej atrakcyjność współcześnie i kreatywność. Uwzględniono przy tym fakt, że kultura ta pozostaje zjawiskiem zróżnicowanym, zmiennym i złożonym (jest wielostopniowa, hybrydowa, kontekstowa etc.).
Na początku 2021 r. ukazała się książka będąca efektem projektu pt. Gniazdo gryfa. Słownik kaszubskich symboli, pamięci i tradycji kultury (red. C. Obracht-Prondzyński, Gdańsk 2020). Na 744 stronach znalazło się ponad 400 haseł napisanych przez jedenastu autorów (prof. dr hab. UG Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk, prof. dr hab. Józef Borzyszkowski, dr hab. prof. AM Witosława Frankowska, prof. dr hab. Daniel Kalinowski, dr Katarzyna Kulikowska, dr hab. prof. UG Anna Kwaśniewska, dr Magdalena Lemańczyk, prof. dr hab. Cezary Obracht-Prondzyński, dr Justyna Pomierska, dr Tomasz Rembalski oraz prof. dr hab. Miloš Řezník).
Nakład w ciągu kilku miesięcy rozszedł się całkowicie, co świadczy o tym, jak bardzo potrzebna była to publikacja. Jednocześnie nieustannie pojawiały się postulaty, aby ten projekt rozwijać dalej. I właśnie kaszubopedia jest realizacją tych postulatów.
Z jednej strony bazujemy na hasłach, które przygotowano z myślą o Gnieździe gryfa, zostały one jednak przez autorów przejrzane, uzupełnione, tam gdzie to było niezbędne także poprawione.
Ale z drugiej strony pojawiły się pomysły na kolejne hasła – ponad 100! Będziemy je także sukcesywnie przygotowywać i umieszczać na stronie kaszubopedii, przestrzegając zasady naukowej rzetelności (m.in. poprzez procedurę recenzowania każdego hasła). Ich autorami będą też nowe osoby – o wszystkich autorach informujemy w odrębnej zakładce, a każde hasło jest sygnowane inicjałami autorskimi, aby czytelnicy wiedzieli, kto je przygotował.
Kaszubopedia jest projektem otwartym, dlatego nie tylko zapraszamy do korzystania, ale też do zgłaszania poprawek, uzupełnień, podsuwania swoich pomysłów (np. nowych haseł).
