Premier z Kaszub, D. Tusk, urodził się 22.04.1957 r. w Gdańsku. W tym mieście odbył edukację: w SP nr 57, I LO im. Mikołaja Kopernika, a następnie na UG, gdzie ukończył historię. Już w czasie studiów zaangażował się w działalność opozycyjną. Od 19.05.1991 do 24.04.1994 r. przewodniczący Kongresu Liberalno-Demokratycznego, którego był współzałożycielem. Od 1.06.2003 do 8.11.2014 r. oraz od 3.07.2021 r. przewodniczący Platformy Obywatelskiej, którą również współzakładał. Poseł na Sejm I, IV–VII oraz X kadencji, senator w Senacie IV kadencji. Od 20.10.1997 do 18.10.2001 r. wicemarszałek Senatu IV kadencji z ramienia Unii Wolności/Platformy Obywatelskiej. Od 19.10.2001 do 18.10.2005 r. wicemarszałek Sejmu IV kadencji reprezentujący PO. W 2005 r. kandydował na urząd prezydenta. Od 16.11.2007 do 31.12.2009 r. przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej (PO). Od 16.11.2007 do 22.09.2014 r. prezes Rady Ministrów (PO). Opuścił stanowisko, by od 1.12.2014 r. przejąć funkcję Przewodniczącego Rady Europejskiej z ramienia Europejskiej Partii Ludowej. 9.03.2017 r. został wybrany ponownie na to stanowisko z poparciem wszystkich państw UE za wyjątkiem Polski (27:1). Piastował je do 30.11.2019. Od 1.12.2019 r. do 31.05.22 r. był Przewodniczącym Europejskiej Partii Ludowej. W wyniku wyborów parlamentarnych w 2023 r. kandydat na prezesa Rady Ministrów z ramienia PO, poparty przez liderów Trzeciej Drogi i Nowej Lewicy.
Pochodzi z rodziny kaszubskiej. Syn Ewy, która pracowała jako sekretarka w Akademii Medycznej (obecnie: Gdański Uniwersytet Medyczny), i D. Tuska, stolarza. Jego stryjem był B. Tusk, rzeźbiarz, posługujący się pseudonimem Buni. W „okresie gdańskim” był bliskim współpracownikiem L. Bądkowskiego, którego wskazuje jako swojego mentora. Na początku lat 80. wstąpił do Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego (działał w nim w czasie stanu wojennego), przez kilka lat pracował w wydawnictwie ZKP. Publikował w „Pomeranii”. W 1983 r. wspólnie z W. Dudą założył „Przegląd Polityczny”. W 1990 r. należał do grona inicjatorów wznowienia „Gazety Gdańskiej” (był zastępcą redaktora naczelnego), do 1939 r. czasopisma poczytnego na Kaszubach („Gazeta Gdańska”). Wziął udział w II Kongresie Kaszubskim (→ kongresy kaszubskie), na którym wygłosił referat o kaszubsko-pomorskiej idei regionalnej. Kierowana przez niego fundacja „Dar Gdańska” wydała pierwszy kaszubski elementarz i słownik dla dzieci. Jest współautorem książki Pojezierze Kaszubskie, do której napisał tekst, serii albumów Był sobie Gdańsk i Dawny Sopot oraz autorem Idei gdańskiego liberalizmu, Solidarności i dumy oraz Szczerze.
Identyfikuje się jako Kaszuba, co niejednokrotnie bywało wykorzystywane jako pretekst do ataków na niego. Bezprecedensowy atak nastąpił podczas wyborów prezydenckich, gdy J. Kurski podał do publicznej wiadomości, że dziadek Tuska, J. Tusk, zgłosił się w czasie wojny na ochotnika do Wehrmachtu (→ niemiecka lista narodowościowa). W rzeczywistości w 1944 r. został on automatycznie, z mocy prawa wcielony do wojska niemieckiego jako obywatel III Rzeszy, do której należał wówczas Gdańsk. Został aresztowany przez gestapo już 1.09.1939 r. jako członek organizacji polonijnych w Gdańsku, następnie trafił do obozu koncentracyjnego Stutthof. Wcześniej pracował na Poczcie Polskiej i w Polskich Kolejach Państwowych. Z armii niemieckiej zbiegł do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Informacja Kurskiego i w pewnej mierze także jej społeczna recepcja to jeden z wielu przykładów niezrozumienia historii Kaszub i Pomorza. Hasło dziadek z Wermachtu wciąż pozostaje nośne. Z jednej strony staje się częścią negatywnego stereotypu Kaszuby (→ (auto)stereotyp Kaszuby), z drugiej jednak nagłośnienie tej sprawy pozwoliło na podjęcie działań służących edukowaniu w zakresie skomplikowanych losów mieszkańców regionu w czasie II wojny światowej. Wielokrotnie zarzucano Tuskowi reprezentowanie opcji proniemieckiej czy też wprost niemieckiej. Jego utożsamianie się z Kaszubami oraz przekonanie o potrzebie decentralizacji państwa i samorządności regionów naraziły go na zarzuty separatyzmu kaszubskiego. Również stwierdzenie, że jest przedstawicielem mniejszości etnicznej sprowadziło na niego krytykę – uznano, że w ten sposób wyklucza się ze wspólnoty polskiej, co w rzeczywistości nigdy nie miało miejsca. Tusk chętnie wykorzystuje kaszubskie symbole, np. na zakończenie kariery sportowej A. Małysza wręczył mu klukę i tabakę. Jest Kaszubą, który osiągnął najwyższe stanowiska w Polsce i Europie, mimo że we własnym kraju nierzadko poddawany jest działaniom dyskryminacyjnym, w dużej mierze typowym dla przedstawiciela społeczności kaszubskiej i Gdańszczan, których rodziny mieszkały w tym mieście przed 1945 r. Mieszka w Sopocie.
Katarzyna Kulikowska
Bibliografia:
- Baranowski J., Tusk D., Pojezierze Kaszubskie, Warszawa 1985
- Borzyszkowska-Szewczyk M., Obracht-Prondzyński C., Cirocka B., Kaszubski wanożnik po Gdańsku. Znaki i miejsca w przestrzeni kulturowej Miasta, Gdańsk 2018
- Tusk D., Solidarność i duma, Gdańsk 2005
Netografia:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Donald_Tusk
Ikonografia:
- Źródło: Instytut Kaszubski