Kuczer

« Powrót do listy haseł

Kuczer to inaczej woźnica, furman, przewoźnik, wozak. W przeszłości pełnił ważną funkcję w gospodarstwach rolnych, dworach, na plebaniach (→ ksiądz). Funkcje kuczerskie były istotne również w różnych sferach życia miast oraz kontaktach wieś – miasto. Kuczer nie tylko transportował ludzi i towary, przy okazji przewoził także informacje, nowiny, plotki. W Szymbarku działa Zrzeszenie Kaszubskich Kuczerów i Hodowców Koni zarejestrowane w 2011 r. Jego celem statutowym jest „wszechstronny rozwój Kaszub ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju gospodarczego obszarów wiejskich”. Stowarzyszenie powstało w związku z potrzebą dalszego rozwijania ruchu turystycznego na malowniczych terenach wokół Szymbarka. Środkiem ku temu od około 20 lat miało być wykorzystanie koni m.in. do zaprzęgów. Silnym impulsem była bliskość wzniesienia Wieżycy, związany z nim ruch narciarski i odczuwana przez turystów potrzeba uczestnictwa w dodatkowych atrakcjach – np. korzystania z kuligów, przejażdżek bryczkami czy wozami drabiniastymi. Wyznaczono szlak konny, trasy dla kuligów. Kuczerami stawali się najczęściej miejscowi rolnicy lub właściciele/pracownicy ośrodków agroturystycznych. Rolą stowarzyszenia jest m.in. edukowanie, ubezpieczanie, organizacja oraz integrowanie członków. W 2014 r. w Szymbarku uroczyście poświęcono sztandar Zrzeszenia Kaszubskich Kuczerów i Hodowców Koni, zawierający dekoracyjne (a jednocześnie symboliczne) elementy haftu kaszubskiego i odniesienie do pozostawania w relacji z Bogiem (hasło: Më trzimómë z Bògã). Na uroczystości było obecnych wiele osób, w tym jeźdźcy w strojach kaszubskich.

Również w Szymbarku mają miejsce Mistrzostwa Szwajcarii Kaszubskiej w Powożeniu Bryczkami i Jeździe na Oklep, z którymi związana jest także parada bryczek, wozów drabiniastych oraz pokaz szwoleżerów. W Ostrzycach z kolei odbywał się turniej „Wiśta wio… czyli na kaszubską nutę” z dość zabawowymi konkurencjami, przeznaczony dla woźniców i hodowców koni zimnokrwistych. Inny charakter miały Mistrzostwa Kaszub w Powożeniu Zaprzęgami Konnymi, które w 2019 r. rozegrały się po raz czwarty w Piechowicach. Organizował je Ośrodek Jeździecki „Pegaz” z Dziemian, sołectwo Piechowice i Ośrodek Kultury w Dziemianach. Warto dodać, że w gminnym herbie i na fladze Dziemian znajduje się głowa konia, co ma nawiązywać do odbywających się niegdyś w tej miejscowości targów końskich. Między innymi środowisko kaszubskich kuczerów prezentuje reportaż T. Słomczyńskiego i P.E. Dorosza „Konna Stolica Polski” – powstał on na zlecenie Stowarzyszenia Rozwoju Ziemi Mirachowskiej w ramach projektu „Zachowanie dorobku kulturowego Kaszub i promocja języka kaszubskiego poprzez wyprodukowanie serii filmów dokumentalnych i ich promocję w internecie”, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej.

Kaszubski kuczer mieszkający w Brętowie stał się jednym z bohaterów powieści P. Huellego Śpiewaj ogrody: „Po latach widzę jego szorstkie dłonie, które trzymały nie wiosło, tylko lejce dwukonnego zaprzęgu, a jednak mimo tej różnicy pan Bieszk wypływa z krainy pamięci jako przewoźnik nie z jednej dzielnicy miasta do drugiej. Może nazywał się Bieszke? Na pewno nie Bieszczański. Kaszubi nie nosili takich nazwisk. Przynajmniej nie ci, których znaliśmy z targu w Oliwie, Gdańskiej Wyżyny albo wiosek na Helu” (Śpiewaj ogrody, Gdańsk 2014, s. 5). W jakiejś mierze ten cytat naprowadza na jeden z istotnych obrazów/stereotypów Kaszubów występujący wśród osób, które zamieszkały w Gdańsku po II wojnie światowej.

Katarzyna Kulikowska

Bibliografia:

Borzyszkowska-Szewczyk M., Obracht-Prondzyński C., Cirocka B., Kaszubski wanożnik po Gdańsku. Znaki i miejsca w przestrzeni kulturowej Miasta, Gdańsk 2018
Huelle P., Śpiewaj ogrody, Gdańsk 2014

Netografia:

« Powrót do listy haseł

Ważne odnośniki

Na stronie

Operator płatności