Kaszubskie nagrody

« Powrót do listy haseł

Można przyjąć, że współcześnie jedną z cech społeczności kaszubskiej, w szczególności tej „zrzeszonej” i nastawionej na aktywność regionalną, jest obserwowanie oraz poddawanie analizie własnej kultury. Przejawem tego są kaszubskie nagrody przyznawane wybitnym jednostkom, dziełom i instytucjom. „Jawną”, oczywistą, bo deklarowaną funkcją tego rodzaju działań jest docenienie osób, placówek i podjętych prac, natomiast „ukrytą”, wyrażaną nie wprost – uzyskiwanie większej podmiotowości przez grupę mniejszościową (→ tożsamość). W przyznawaniu nagród przoduje Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie.

Medal Stolema jest wręczany za działalność służącą rozwojowi kultury Kaszub i Pomorza przez Klub Studencki „Pomorania” od 1967 r. Pierwszymi nagrodzonymi byli: A. Arendt, K. Bączkowski, J.L. Łuka, A. Necel, E. Puzdrowski, L. i J. Trepczykowie. W następnych latach medalem wyróżniano m.in.: B. Sychtę, I. Trojanowską, T. Bolduana (→ Bolduanowie), J. Bruskiego, G. Labudę, M. Mokwę, F. Fenikowskiego, F. Neureitera, J. Rydzkowskiego, S. Pestkę, A. Labudę, L. Bądkowskiego, J. Drzeżdżona, F. Hinzego, G. Grassa, D. Tuska (→ premier z Kaszub). Stosunkowo często nagrody otrzymywały zespoły folklorystyczne. Medal Stolema jest nazywany kaszubskim Noblem.

Skra Ormuzdowa to nagroda przyznawana przez Redakcję „Pomeranii” od 1985 r.

W. Kiedrowski, przedstawiając jej ideę na łamach „Pomeranii”, pisał tak: „Nie ma to być wyróżnienie dla ludzi uznanych, za te wytwory umysłu i rąk, które powszechnie przyjmowane są za wielkie, znaczące, Zespół i kolegium redakcji »Pomeranii« chce wyróżniać osoby dotąd niewyróżniane, dokonujące czegoś ważnego, niekiedy tylko dla najbliższego otoczenia, lecz w swoich poczynaniach przezwyciężające zastane środowiskowo warunki, przezwyciężające czasem samych siebie. »Skra Ormuzdowa« rzadko więc trafiać będzie do środowisk uniwersyteckich, częściej do zacisznych pustkowi”. Wśród laureatów znaleźli się m.in.: J. Chełmowski, W. Szkulmowska, M. Byczkowski, J. Ejankowski, J. Szroeder, D. Pioch, E. Zieliński, D. Czapiewski, zespół „Bubliczki”, P. Ruszkowski i wielu, wielu innych (każdorazowo „Pomerania” odnotowuje i przedstawia wyróżnionych na swoich łamach).

Medal im. Bernarda Chrzanowskiego „Poruszył wiatr od morza” został po raz pierwszy nadany przez Kapitułę Nagrody w 1989 r. – otrzymał go ks. J.S. Pasierb. Zarząd Główny ZKP ustanowił ów medal dla osób i instytucji, które poza terenem Pomorza podejmują aktywność służącą rozwojowi oraz promocji regionu – jego kultury, gospodarki, nauki. Wśród nagrodzonych znaleźli się m.in.: G. Grass, F. Neureiter, G. Labuda, Sh. Mask Connolly, N.M. Wannow.

Odznaka Honorowa „Pieczęć Świętopełka Wielkiego” (→ Świętopełk II (Wielki)) po raz pierwszy została wręczona w 1976 r. Jest to kolejna nagroda stworzona przez Oddział Gdański ZKP, tym razem dla członków tej organizacji. Nadaje ją Kolegium Odznaki Honorowej „Pieczęci Świętopełka Wielkiego”. Najpierw istniały dwie klasy odznaki: złota (dla członków z 6-letnim stażem) i srebrna (4-letni staż), a w 1979 r. dodano trzecią – brązową (2-letni staż). Wszystkie przyznawane są za szczególne zaangażowanie w pracę na rzecz ZKP. Wśród jej laureatów znajdują się m.in.: I. Trojanowska, J. Borzyszkowski, C. Obracht-Prondzyński. Pierwsza złota odznaka dla Trojanowskiej znalazła się w zbiorach Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej.

Srebrna Tabakiera Abrahama (→ Antoni Abraham) to medal nadawany przez oddział ZKP w Gdyni od 1994 r. instytucjom i osobom, których działalność służy Kaszubom i Pomorzu. Nagrodzono nim m.in.: Miesięcznik Społeczno-Kulturalny „Pomerania”, miasto Gdynia, Muzeum Miasta Gdyni, Muzeum Kaszubskie im. Franciszka Tredera w Kartuzach, MPiMKP, Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie oraz J. Borzyszkowskiego, F. Baska-Borzyszkowską, E. Szczesiaka, E. Lewańczyka, T. Bolduana.

Warto wspomnieć także o Ryngrafach Witosława – wyróżnieniach za pielęgnowanie i działania na rzecz rozwoju języka kaszubskiego, przyznawane przez Stowarzyszenie Nauczycieli Języka Kaszubskiego (Dostali je m.in. D. Stenka, A. Majewicz, E. Kamiński, T. Fopke, M. Nomachi) (→ edukacja).

Inne kaszubskie nagrody to m.in.: Nagroda Literacka im. Lecha Bądkowskiego przyznawana przez Kapitułę Nagrody; Nagroda Literacka im. Romana Wróblewskiego, którą nadawała Redakcja „Pomeranii” i Nagroda Andrzeja Czerwiakowskiego z Warszawy za popularyzację piosenki kaszubskiej, którą również przyznawała Redakcja „Pomeranii”; Nagroda Publicystyczna im. Bernarda Chrzanowskiego przyznawana przez Kapitułę Nagrody, Nagroda Fundacji im. Edmunda Borzyszkowskiego przyznawana przez Kapitułę Fundacji, „Dëszk z wieżë” przyznawana przez oddział ZKP w Człuchowie oraz, Bazuny przyznawane przez Fundację Naji Gòchë działaczom społecznym od 2003 r. Osobno należy wymienić Nagrodę Naukową im. Gerarda Labudy przyznawaną młodym uczonym przez Instytut Kaszubski. Ma ona charakter finansowy (25 tys. zł), co jest możliwe dzięki decyzji spadkobierców G. Labudy, którzy ustanowili na ten cel specjalny fundusz, przekazując środki Instytutowi.

W 2018 r., w stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości, Samorząd Województwa Pomorskiego ustanowił Pomorską Nagrodę Literacką „Wiatr od morza” – w jej ramach nadawana jest Kaszubska Nagroda Literacka. W pierwszej edycji otrzymał ją S. Janke, w drugiej – K. Lewna, a w następnych: A.R. Sikora, I. Czaja, J. Walkusz i A. Jabłoński.

Od 2002 r. nagrody wydawnicze wręczane są w ramach Kościerskich Targów Książki Kaszubskiej i Pomorskiej „COSTERINA”.

Katarzyna Kulikowska

Bibliografia:

Obracht-Prondzyński C., Kaszubi – między dyskryminacją a regionalną podmiotowością, Gdańsk 2002
Poruszył wiatr od morza. Medal im. Bernarda Chrzanowskiego, Gdańsk 2007

Netografia:

« Powrót do listy haseł

Ważne odnośniki

Na stronie

Operator płatności