Westrzód wiele czarownëch szlachów i turów na Kaszëbach gwës krôjmalënkòwima i baro apartnyma widzënkama mòże sã bùsznic Kaszëbskô Droga (→ kaszëbsczi krôjmalënk). Ùdbòdôwôczã ji ùsadzeniô béł B. Szczãsny, chtëren widzôł w ni dzejnik turisticznégò rozwiju, ale téż wôżny dzél gòspòdarczégò òżëwieniô Kaszëbsczi Szwajcarie, bò parłãczi òna trzë wôżné turë: Kòscérzna-Gduńsk/Gdiniô, Kartuzë-Bëtowò i Kartuzë-Serakòjce-Lãbórg. I. Trojanowskô tak miała òpisóné nã drogã w jednym ze swòjich turisticznëch prowadników: „Nôbarżi, òb całi rok, je wëzwëskiwóny tur Kaszëbsczi Drodżi, zbùdowóny w latach 1965–1967 dzãka tamtoczasnémù wiceprzédnikòwi Prezydium Wòjewódzczi Nôrodny Radzëznë, a równoczasno przédnikòwi Òglowégò Zarządu Kaszëbskò-Pòmòrsczégò Zrzeszeniô – Bernatowi Szczãsnémù. Droga ta miała wnenczas 22 km, jakno krôjmalënkòwò-turisticzny tur jidący midzë szesc jezorama, z mòżlëwòtą przedłużeniô, dzysdnia jesz niezrealizowóną, wedle dalszich jezór. Nimò tegò ju dzysô ò Kaszëbsczi Drodze mòżemë rzeknąc, że mało je w Pòlsce równo pësznëch jak òna” (Jeziora Raduńskie. Informator turystyczny, Gduńsk 1980, s. 4).
Il. 1.
Droga zaczinô sã w Garczu na skrzëżowanim z wòjewódzką drogą 211. Pózni jidze òna przez Chmielno (dze mòżemë òbezdrzec òsoblëwé Mùzeùm kaszëbsczi ceramiczi Neclów), Zôwòrë, Rãbòszewò, Brodnicã Dólną i Górną a téż Òstrzëce jaż do Wieżëcë, dze sã kùńczi na rozdrodze z krajewą drogą nr 20 (krótkò Kaszëbsczégò Lëdowégò Ùniwersytetu). Òb drogã mijô sã snôżé jezora: Łapalëcczé, Biôłé, Kłodno, Môłé i Wiôldżé Brodno a téż Òstrzëcczé, kòl jaczich je wiele agroturisticznëch môlów, pensjónatów, wòdnëch przëstaniów i restoracjów z regionalnym jestkù. To prôwdzëwé serce turisticznëch Kaszëb. Wedle całégò turu je ùmôlnionëch czile wëzdrzatkòwëch pùnktów, a jich pòzwë bëlno òpisëją môlowi krôjmalënk, np. Tamòwô Góra abò Jastrzãbiô Góra (ale téż kòl gòspòdë „Sobótka”) (→ górë na Kaszëbach).
Gwës równak nôpëszniészi krôjmalënk je widzec ze Złoti Górë (kòl Brodnicë Górny stroną drodżi z Kartuz do Bëtowa). Czej je dobré wiodro, ùzdrzimë òbrôzk z wëprzédniającym sã czëpã Wieżëcë i mòcno nacéchòwóną wëzdrzatkòwą wieżą. Wëzdrzatkòwi pùnkt je tuwò baro zadbóny, a niżi nad jezorã wôrt òdwiedzëc Centrum Wòdnëch Spòrtów i Promòcje Regionu, w jaczim je żeglarskô hôwinga i amfiteater. W nym placu je òrganizowónô rok w rok jedna òd nôwikszich plenerowëch rozegracjów na Kaszëbach, to je Truskawkobranie, òb czas jaczégò przedôwô sã setczi kilogramów kaszëbsczi malënë. Je tuwò téż rëchtowóny Goldhill Festival, chtëren chłoscy tësące lubòtników klubòwi mùzyczi bédowóny przez nôlepszich DJ-ów.
Na Złoti Górze stoji widzałi Pòmnik Wòjarzów Rësznotë Òpórnoscë (jinaczi zwóny Pòmnikã Kaszëbsczich Partizanów). Erekcjowi akt wmùrowelë w 1966 r., a òdsłonienié bëło 8.06.1968 r. Na ùroczëznach zeszło sã tegò dnia baro wiele lëdzy, a òdsłonilë pòmnik: M. Mòczar, wnenczas Minyster Bënowëch Sprôw i równoczasno przédnik Zrzeszë Wòjarzów ò Wòlnotã i Demòkracjã (pòl. ZBoWiD)., S. Kòcołk (I sekretéra WK PZRP we Gduńskù), kòntradmirôł J. Sobiesiak i B. Szczãsny jakno zôstãpca przédnika Prezydium WNR. Apartnô je ikònografiô na pòmnikù (→ kaszëbsczi partizanowie). Nôwôżniészą sztaturą na stolëmnym betonowim òbeliskù je òrzéł, a pò jegò prawi starnie, w dólnym nórce, je grif. Òb wiele lat w karnie tamtoczasnëch „Pòmòrańców” tłómaczëlë, że taczi môl dlô grifa je skùtkã tegò, że bez „pòdpiarcô” kaszëbsczégò grifa òrzéł bë sã zwrócył. Òznôczało to, że Pòlskô mòże mòcno zachëczowac na Pòmòrzim blós òpiérającë sã na kaszëbskò-pòmòrsczim dzélëkù.
Cezari Òbracht-Prondzyńsczi
Il. 2.
Bibliografiô:
- Bolduan T., Nowy bedeker kaszubski, Gduńsk 1997, s. 72-73
- Partyzancki pomnik na kaszubskim szlaku, „Wieczór Wybrzeża”, 27.06.1966
- Trojanowska I., Jeziora Raduńskie. Informator turystyczny, Gduńsk 1980
- Trojanowska I., Pomnik partyzantów pomorskich, „Głos Wybrzeża”, 20.05.1966
- Trojanowska I., Szwajcaria kaszubska. Przewodnik, Warszawa 1987; wëd. 2: Warszawa 1994
Netografiô:
- http://magazynkaszuby.pl/2017/03/droga-kaszubska-zachwycajaca-wizytowka/
- https://kpk.org.pl/artykuly-2/droga-kaszubska-krajobrazowa-trasa-samochodowa/
- http://szwajcariakaszubska.com/212-szwajcaria-kasubska-centrum-sportow-wodnych-i-promocji-regionu-na-zlotej-gorze
Filmògrafiô:
- https://www.zwiedzajkaszuby.pl/pl/atrakcje,przyroda/atrakcja/zlota-gora_6
- Przyroda Kaszub – Droga Kaszubska https://www.youtube.com/watch?v=Zb7NGH3snCQ
Ikònografiô:
- Zdrzódło: Kaszëbsczi Institut
- Zdrzódło: Kaszëbsczi Institut
